Valletta to przepiękna stolica Malty. Uważamy, że jest to jedna z najbardziej wyjątkowych stolic w Europie, choć oczywiście możecie mieć inne zdanie. W tym krótkim przewodniku znajdziecie wszystkie najważniejsze informacje oraz nasze opinie i powody, dla których Valletta zapisała się w naszych wspomnieniach tak pozytywnie.
Spis treści
Historia Valletty
Miasto zostało założone w 1566 roku przez Wielkiego Mistrza Jeana de la Valette, od którego jak pewnie nietrudno zgadnąć, Valletta wzięła swoją nazwę. Chociaż pierwszy budynek stanął na półwyspie dużo wcześniej, to mówi się, że właśnie rok 1566 rozpoczął życie w mieście. Kilka lat wcześniej, w 1552 roku, w obawie przed atakami Osmanów zbudowano na samym cyplu Fort Świętego Elma, który stoi w mieście po dziś dzień i jest otwarty dla zwiedzających. Obawy były uzasadnione, ponieważ już w 1565 roku nastąpiło Wielkie Oblężenie Malty, podczas którego Imperium Osmańskie próbowało podbić całą wyspę, kontrolowaną wtedy przez Zakon Maltański, inaczej nazywany joannitami.
Zakon wygrał oblężenie, a Mistrzem ogłoszono Jeana de la Valette. To zwycięstwo stało się jednym z najsłynniejszych wydarzeń szesnastowiecznej Europy. Po wygranej Jean natychmiast zabrał się za rozbudowę miasta i jeszcze bardziej starał się umocnić pozycję Zakonu na Malcie.
Od tamtego czasu Valletta przetrwała wiele burzliwych wydarzeń i jest dzisiaj uznawana za jedno z najlepiej zachowanych renesansowych miast w Europie, z przeważającą architekturą w stylu barokowym.
Warto wiedzieć!
- Walutą używaną na Malcie jest euro, więc nie zapomnijcie wymienić swojej gotówki przed wizytą. Możecie również korzystać z płatności kartą, z którą osobiście nigdzie nie mieliśmy problemu.
- Oficjalnym językiem na Malcie jest maltański, ale większość mieszkańców mówi także po włosku. Angielski jest również językiem urzędowym, jednak nie oczekujcie głębokich rozmów wypełnionych wyszukanym słownictwem ze sklepikarzami czy kierowcami autobusów. Jeżeli znacie podstawowy angielski, bez problemu się dogadacie, ponieważ miejscowi również używają go na takim poziomie. Możecie również spróbować kilku podstawowych zwrotów po maltańsku, takich jak „dzień dobry” (bonġu) lub „dziękuję” (grazzi), aby dodać trochę lokalnego kolorytu do waszych rozmów. 😊
Jak dojechać z lotniska do Valletty?
Do Valletty dostaniecie się bezpośrednio z lotniska autobusem X4. Możecie również skorzystać z taksówki, ale jeśli wolicie te pieniądze wydać na coś fajniejszego niż przejazd autem, polecamy wam jednak wziąć autobus. Koszt przejazdu to 2 euro.
Oprócz autobusu X4, który odjeżdża spod lotniska, możecie również wziąć autobusy 71 i 73. To ważna informacja, jeśli przegapicie X4 lub zdarzy się inna sytuacja.
Autobusy 71 i 73 nie odjeżdżają bezpośrednio spod lotniska, ale przystanek znajduje się praktycznie obok, nieopodal McDonald’s. Dojście tam zajmuje maksymalnie 3-4 minuty pieszo od głównego wejścia na lotnisko.
Tu możecie sprawdzić o której i skąd odjeżdżają rożne autobusy: https://www.publictransport.com.mt/
Jak poruszać się po Valletcie?
Po Valletcie nie jeździ dużo aut, ponieważ są tu wąskie drogi i chodniki. Najlepiej jest poruszać się pieszo. Warto wspomnieć, że Valletta jest bardzo górzysta. Niektóre chodniki wydają się iść pionowo w górę, a inne są ciągiem schodów. Osobiście nie podróżujemy z dziećmi, ale spacerowanie po Valletcie z wózkiem mogłoby być niezłym wyzwaniem pełnym frustracji.
Co zwiedzić w Valletcie?
Gotowi na spacer po pięknej Valletcie? Zacznijmy naszą wędrówkę po jednej z najpiękniejszych stolic Europy. To chyba to, na co wszyscy z niecierpliwością czekamy! 😊
Fontanna Trytona
Nasz spacer po Valletcie zaczynamy przy pięknej fontannie Trytona, która strzeże Bramy Miejskiej od 1956 roku. Wyjątkowa fontanna została zainspirowana Fontaną delle Tartarughe w Rzymie. Przedstawia trzy mitologiczne postacie – Trytonów – trzymających ogromny talerz nad swoimi głowami. Tryton to grecki bóg i posłaniec morza, a symbolika fontanny nie jest przypadkowa. Uzdolniony rzeźbiarz Vincent Apap chciał, aby stworzona przez niego fontanna ukazywała siłę oraz bliski związek Malty z Morzem Śródziemnym. Co ciekawe, fontanna Trytona została zbudowana na miejscu starej XVII-wiecznej lunety, która kiedyś broniła głównych bram Valletty. Podobno pozostałości fortyfikacji nadal są ukryte pod ziemią.
Brama Miejska
Aby rozpocząć spacer po przepięknej Valletcie, musimy przekroczyć Bramę Miejską, która jest ważnym miejscem na mapie miasta. Brama, którą zobaczycie (lub już widzieliście, jeśli czytacie ten przewodnik po waszej wyprawie na Maltę), została zbudowana stosunkowo niedawno, bo w 2014 roku. Różni się ona zdecydowanie od swoich poprzedniczek. Dzisiejsza brama to olbrzymi wyłom w bastionach, otoczony ogromnymi kamiennymi blokami. Całość jest monumentalna i wielkość wyłomu wręcz przytłacza, kiedy się przez niego przechodzi. Brama ma zarówno krytyków, jak i zwolenników. Niektórzy porównują ją do fasady świątyni Edfu w Egipcie i twierdzą, że architektonicznie nie pasuje do reszty barokowej Valletty.
Zanim stanęła tu Piąta Brama Miejska, kilkanaście lat temu do Valletty prowadziła inna, mniej monumentalna brama. Czwartą bramę mocno krytykowano, a nawet nazywano „klapą architektoniczną” przez Izbę Architektów. Przypominała bardziej wejście na bazar niż bramę do bogatej i majestatycznej stolicy Malty.
Pewnie nietrudno się domyślić, że przed czwartą bramą były jeszcze trzy. Pierwsza brama miejska została zbudowana za panowania Jeana de la Valette, dzięki któremu, jak już wiecie z historii Valletty, powstało to miasto.
Parlament
Może nie jest to atrakcja sama w sobie, którą musicie zapisać na mapie, ale z pewnością zwrócicie uwagę na ten budynek tuż po przekroczeniu bramy Valletty. Ten olbrzymi budynek, przypominający egipskie świątynie, po waszej prawej stronie to nowy gmach Parlamentu Malty. Jak można się domyślić, wzbudził on w mieszkańcach wiele kontrowersji. Nie tylko ze względu na styl, w jakim został zbudowany, ale także na koszty budowy, które wyniosły około 90 milionów euro. Mieszkańcy twierdzili, że te pieniądze mogły pójść chociażby na odbudowę Fortu Św. Elma.
Opera Królewska
Za Parlamentem, po prawej stronie, dostrzeżecie ciekawe pozostałości Opery Królewskiej. Powstała w 1866 roku, ale niecałe dziesięć lat później została strawiona przez wielki pożar. Odbudowano ją, a działała aż do roku 1942, kiedy to liczne bombardowania zniszczyły ją prawie całkowicie. Kilka lat temu zdecydowano się ją odbudować, a raczej przebudować, tworząc z jej resztek teatr pod gołym niebem, gdzie teraz organizowane są muzyczne imprezy.
Górne Ogrody Barrakka
Idąc dalej, dotrzecie do Górnych Ogrodów Barrakka. Jeżeli szukacie jednego z najpiękniejszych widoków, jakie Malta ma do zaoferowania, nie możecie ominąć tego miejsca. Z tarasu ozdobionego pięknymi, wysokimi kolumnami można zobaczyć panoramę na słynne Trzy Miasta: Birgu, Senglea i Cospicua. W zadbanym ogrodzie znajdziecie popiersia, posągi i tablice pamiątkowe.
Pod głównym tarasem, tam, gdzie widać ciąg armat, znajduje się salutująca bateria – jedyna taka w Europie. Niegdyś używano jej, by pozdrawiać wpływające do portu wojskowe okręty. Teraz każdego dnia organizowany jest pokaz, podczas którego o godzinie 12:00 i 16:00 odbywa się ceremonia wystrzału z armaty. Pokazy są całkowicie darmowe, ale jeśli chcecie być bliżej armat, musicie wykupić bilet w muzeum historycznym, które znajduje się pod ogrodami Barrakka. Warto jednak przyjść dużo wcześniej niż wyznaczone godziny ceremonii, ponieważ może zabraknąć miejsca przy barierkach, skąd widać wystrzał.
Lascaris War Room (opcjonalnie)
Dla fanów historii polecamy Lascaris War Room, znajdujące się w podziemnym kompleksie tuneli autentycznie wykorzystywanych podczas II wojny światowej. Kompleks ten był centrum operacyjnym dla aliantów, skąd koordynowano obronę Malty i operacje wojskowe na Morzu Śródziemnym. W Lascaris War Room odbywały się ważne narady wojenne, a pomieszczenia są wyposażone w oryginalne mapy, urządzenia łączności i dokumenty, które przeniosą was w czasy wojennej Malty.
Red Phone Booth and Balconies
Zaledwie trzy minuty od muzeum Lascaris znajdziecie słynne instagramowe miejsce z angielską budką telefoniczną na tle kamieniczki z czerwonymi balkonami.
Dolne Ogrody Barrakka
W Dolnych Ogrodach Barrakka zwykle jest znacznie mniej ludzi. Stąd również rozpościera się przepiękny widok na Wielki Port. Wewnątrz dostrzeżecie niewielki budynek neoklasycystyczny z kolumnami, będący pomnikiem Sir Alexandra Balla, który był pierwszym komisarzem Malty. Stąd także jest bardzo dobry widok na słynny Siege Bell War Memorial, czyli dzwon upamiętniający wszystkich poległych, którzy walczyli za Maltę. Dzwon został odsłonięty przez Jej Królewską Mość Królową Elżbietę w 1992 roku.
The Malta Experience
Jeśli podróżujecie po Malcie po raz pierwszy i pragniecie szybko poznać jej historię, warto wziąć pod uwagę The Malta Experience. Krótkometrażowy film zawiera zwięzły przegląd wydarzeń historycznych Malty, które wpłynęły na jej wyjątkowy charakter. Dzięki temu zrozumiecie i bardziej docenicie piękne budynki, uliczki oraz zakamarki Valletty. Atrakcja znajduje się tylko kawałek dalej od Ogrodów Barrakka. Koszt biletów to 16 euro dla osoby dorosłej. Film jest dostępny w wielu językach, w tym po polsku! 🙂
Narodowe Muzeum Wojny - Fort św. Elma
Narodowe Muzeum Wojny to najważniejsze muzeum o tej tematyce na Malcie. Oczywiście dla fanów historii polecamy również odwiedzić inne miejsca, jak chociażby Lascaris War Room, ale dla mniejszych fanatyków muzeum w forcie św. Elma będzie bardzo wyjątkowym przeżyciem. Wewnątrz znajdziemy wystawy z I oraz II wojny światowej, a także z epoki brązu. Całość jest podzielona na okresy historyczne, każdy z nich przedstawiony w przystępny sposób. Zobaczymy wiele artefaktów, jak pozostałe po wojnie bronie czy kostiumy.
Muzeum znajduje się wewnątrz fortu św. Elma, który odegrał kluczową rolę podczas Wielkiego Oblężenia Malty w 1565 roku. Był miejscem jednych z największych bitew, wytrzymując ciężkie bombardowania z tureckich armat. Ulokowany na półwyspie Sciberras, fort oferuje widok na cały Wielki Port oraz Morze Śródziemne.
Strait Street
Kontynuując spacer w głąb pięknej Valletty, warto zatrzymać się na chwilę na ulicy Strait. Jest to jedna z najbardziej popularnych uliczek dzięki swojej fascynującej historii. Między XIX a XX wiekiem Strait Street była centrum życia nocnego dla amerykańskich i brytyjskich wojskowych przebywających na Malcie, oraz lokalnych mieszkańców. Oczywiście ulica nie miała dobrej reputacji, ale patrząc wstecz, była miejscem, gdzie mieszało się wiele kultur, a było to w tamtych czasach bardzo wyjątkowe. Na ulicy Strait spotykali się ludzie z różnych krajów, różnych ras i wbrew pozorom byli ze sobą bardzo zintegrowani. To tutaj wielu Maltańczyków uczyło się języka angielskiego, a także rozwijała się scena muzyczna, zwłaszcza jazz (w Valletcie odbywa się coroczny festiwal jazzowy), gdy miejscowi muzycy naśladowali utwory sprowadzone z USA.
Grandmaster's Palace
Kilka kroków dalej znajdziemy Pałac Wielkiego Mistrza. Choć może nie jest to miejsce na długie zwiedzanie, warto go zobaczyć. Pałac został zbudowany między XVI a XVIII wiekiem dla Wielkiego Mistrza Zakonu św. Jana, a od roku 1912 służył jako siedziba parlamentu, zanim zbudowano nowy gmach, który widzieliście przy Bramach Miejskich Valletty. Obecnie Pałac pełni funkcję biura prezydenta Malty i część jego wnętrz jest otwarta dla zwiedzających. Fasada budynku jest prosta i surowa, utrzymana w stylu marinistycznym, lecz wnętrza są bogato zdobione. Wielka Sala Rady, znana również jako Sala Tronowa, jest ozdobiona pięknymi naściennymi malowidłami przedstawiającymi epizody z Wielkiego Oblężenia Malty.
Ciekawostką jest, że Pałac rzekomo jest nawiedzony, co potwierdzają liczne relacje odwiedzających, doświadczających paranormalnych zjawisk. Kilku pracowników meldowało się z doniesieniami o nietypowych dźwiękach, jak np. miauczenie kotów w pomieszczeniach, gdzie nie było zwierząt.
Cafe Cordina
Czas na przerwę na kawę? Najbardziej znaną kawiarnią w Valletcie jest Caffe Cordina, otwarta już w 1837 roku. Jest to najstarsza kawiarnia w Europie, która do dziś prowadzona jest przez potomków założycieli, rodziny Cordin. Niesamowite, prawda? 🙂
Po chwili odpoczynku kontynuujemy nasz spacer przez urokliwe uliczki Valletty.
Bazylika Matki Bożej z Góry Karmel
Kopuła, która dominuje nad Vallettą i która na pewno przyciągnęła waszą uwagę z licznych uliczek, to Bazylika Matki Bożej z Góry Karmel. Jest to świątynia rzymskokatolicka, zbudowana na miejscu starej bazyliki, która została ukończona w 1981 roku. Kopuła jest nieco wyższa od dzwonnicy prokatedry św. Pawła, znajdującej się obok bazyliki. Architekt bazyliki, jak mówią niektórzy, celowo chciał konkurować z dzwonnicą prokatedry.
Konkatedra św. Jana (obraz Caravaggia, ścięcie św. Jana Chrzciciela)
Konkatedra św. Jana, również znana z obrazu Caravaggia przedstawiającego ścięcie św. Jana Chrzciciela, została zbudowana przez Zakon św. Jana znacznie wcześniej, bo już w 1578 roku. Wnętrze kościoła jest uznawane za jedno z najpiękniejszych przykładów baroku w Europie. To właśnie tutaj można podziwiać wybitne dzieło sztuki, które przyciąga licznych zwiedzających. Katedra jest otwarta od poniedziałku do piątku w godzinach 10:30-14:30 oraz w soboty od 09:30-12:30.
Muzeum Archeologiczne w Valletcie
Muzeum archeologiczne mieści się w pięknym historycznym budynku zaprojektowanym w stylu barokowym przez Zakon św. Jana. W muzeum można podziwiać znaleziska archeologiczne z Malty datowane na okresy prehistoryczne i fenickie. Koleiny, znalezione na Malcie i Gozo, są jednym z ciekawszych eksponatów. Pomimo wielu badań, ich dokładne przeznaczenie w dawnych czasach nadal pozostaje zagadką.
Ogrody Hastings
Na zakończenie wizyty w Valletcie warto odwiedzić Ogrody Hastings, znajdujące się na szczycie baszty św. Jana. Z ogrodów roztacza się przepiękny widok na drugi brzeg Wielkiego Portu oraz na sąsiednie, popularne miejscowości Sliemę i Msidę.
Gdzie warto zjeść w Valletcie?
Grano
Grano to restauracja znajdująca się na jednej z najpopularniejszych ciasnych uliczek Valletty, na St. Lucia Street. Lokal specjalizuje się w pysznych kanapkach z różnorodnymi farszami, takimi jak grilowany stek, kurczak czy wersja wegetariańska z grilowanymi warzywami. Jest to idealne miejsce na lunch oraz wieczorne spotkania, ponieważ oprócz dań Grano oferuje również szeroki wybór pysznych drinków.
Gracy's Art
Jeśli poszukujecie bardziej ekskluzywnej restauracji, warto udać się do Gracy’s Art. Znajduje się ona w przepięknym, odrestaurowanym pałacu z XVII wieku. Wnętrze budynku jest luksusowe i bogato zdobione, a z dachu roztacza się niepowtarzalny widok na Vallettę, zwłaszcza na kopułę bazyliki Matki Bożej z Góry Karmel. Menu restauracji oferuje pyszne dania, takie jak ostrygi, krewetki, łososie oraz wyśmienite desery.
Il Ristorantino Italiano
Miłośnicy włoskiej kuchni powinni odwiedzić Il Ristorantino Italiano, gdzie serwowane są pyszne dania włoskie. Restauracja słynie z doskonałych makaronów, owoców morza oraz wyjątkowej atmosfery.
Interesują cię inne atrakcje Malty? Zobacz również:
