Rzym… miasto, które wciąga od pierwszych chwil. Niektórzy je kochają, inni nienawidzę. Chodzisz sobie po brukowanych uliczkach, z każdej strony kuszą Cię zapachy espresso i pizzy, a gdzie nie spojrzysz – starożytna historia dosłownie na wyciągnięcie ręki (i trochę szpetnych bazarków z rzeczami z Chin). Ale nie oszukujmy się – stolica Włoch potrafi szybko opróżnić portfel.
Na szczęście mamy dla Ciebie coś fajnego: da się odkrywać Rzym bez wydawania majątku. Serio! W tym mieście można zobaczyć masę niesamowitych miejsc zupełnie za darmo. Nawet te najpopularniejsze, choć tu jest kruczek, bo musisz być w Rzymie w odpowiednim czasie. 
Jeśli planujesz podróż z ograniczonym budżetem albo po prostu lubisz wynajdywać lokalne perełki bez tłumów i kolejek – ten wpis będzie jak znalazł.
Spis treści
Domenica al Museo. Pierwsza niedziela miesiąca = darmowe wejścia do największych atrakcji
Jeśli trafisz do Rzymu w pierwszą niedzielę miesiąca, jesteś szczęściarzem! W ramach ogólnowłoskiej inicjatywy, Domenica al Museo, wiele muzeów i stanowisk archeologicznych otwiera się za darmo dla zwiedzających. Taki sposóbem możesz zobaczyć perełki Rzymu całkowicie za darmo. Poniżej dajemy ci listę naszych ulubionych atrakcji, które na pewno i tobie się spodobają. Lista jest jednak dłuższa, więc odsyłamy cię na stronę Ministerstwa Kultury Włoch, gdzie znajdziesz pełną listę darmowych atrakcji.
Warto tylko pamiętać, że niektóre miejsca wymagają wcześniejszej rezerwacji (np. Galleria Borghese). Warto to ogarnąć online z wyprzedzeniem.
Panteon
Nie wiem, czy też tak masz, ale ja czasem wchodzę do jakiegoś miejsca i po prostu muszę się zatrzymać. Dosłownie. Bo nie potrafię ogarnąć, jak coś tak pięknego mogło powstać tyle wieków temu. Z zewnątrz Panteon wygląda dość surowo – klasyczne kolumny, ogromny fronton, niby „typowa starożytność”. Ta ogromna, okrągła przestrzeń z perfekcyjnie symetryczną kopułą sprawia, że czujesz się… strasznie malutki.
Panteon powstał już w 27 roku p.n.e. za sprawą Marka Agrypy, zięcia cesarza Augusta. Ale to nie ten budynek widzimy dziś – oryginał spłonął, a obecna konstrukcja to dzieło cesarza Hadriana, który około 120 roku n.e. przebudował świątynię na nowo. I zrobił to tak dobrze, że Panteon przetrwał w niemal nienaruszonym stanie aż do naszych czasów. Serio, dwa tysiące lat! I wciąż stoi, dumny i piękny, w samym sercu Rzymu.
Zamek Świętego Anioła
Na początku wcale nie był zamkiem. W II wieku n.e. cesarz Hadrian kazał zbudować sobie monumentalne mauzoleum – ogromny, cylindryczny grobowiec, który miał wieczność przypominać o jego potędze. Stąd zresztą oryginalna nazwa: Mole Adrianorum, czyli właśnie „Mauzoleum Hadriana”. Leży tuż przy Tybrze, naprzeciwko mostu (dziś znanego jako most św. Anioła) i całkiem blisko Watykanu. Bliskość ta, jak się później okaże, odegra niebagatelną rolę.
Z biegiem wieków to, co miało być spokojnym miejscem wiecznego spoczynku, zamieniło się w… twierdzę, więzienie, pałac papieski, a nawet schronienie w czasie niepokojów. I tak oto powstał Zamek Świętego Anioła, czyli Castel Sant’Angelo. Najbardziej zaskakujące? Łączy się z Watykanem sekretnym, zadaszonym korytarzem zwanym il passetto. Dzięki niemu papieże mogli uciekać do zamku, gdy Rzym znajdował się w niebezpieczeństwie.
Galeria Borghese
To prawdziwa skarbnica sztuki: Bernini, Caravaggio, Rafael – wszystko w jednej willi otoczonej ogrodem. Wnętrza są tak zachwycające, że ciężko powiedzieć, co robi większe wrażenie – dzieła sztuki czy sama architektura. Obowiązkowy punkt, jeśli kochasz klasykę.
Galleria Spada
Mała, kameralna galeria w renesansowym pałacu, słynąca z iluzji optycznej Borrominiego – korytarza, który wydaje się znacznie dłuższy, niż jest w rzeczywistości. W środku znajdziesz też dzieła Tycjana, Guercina czy Caravaggia. To taka niepozorna perełka, którą warto wpisać w plan dnia.
Ciekawostka: Iluzja Borrominiego na dziedzińcu Palazzo Spada
Na pierwszy rzut oka korytarz zaprojektowany przez Francesco Borrominiego w Palazzo Spada wydaje się długi i majestatyczny – jakby prowadził do czegoś wielkiego i dalekiego. W rzeczywistości ma zaledwie… 8 metrów długości! Dzięki sprytnej grze perspektywą, malejącym kolumnom i podnoszącemu się sufitowi, Borromini stworzył niesamowitą iluzję głębi. Na końcu korytarza ustawiono małą figurkę – która wydaje się być naturalnych rozmiarów, choć ma tylko 60 cm wysokości! To jedno z najbardziej zaskakujących złudzeń optycznych w Rzymie – prawdziwa gratka dla fanów architektury i iluzji.
Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea
W narodowej Galerii Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej znajdziesz między innymi obrazy Vincenta van Gogha oraz Claude Moneta, ale oczywiście nie tylko. Znajdziesz tu dzieła włoskiej i europejskiej sztuki XIX i XX wieku. Idealna odskocznia od starożytnych ruin.
Galleria Nazionale d’Arte Antica
To dwie wyjątkowe siedziby jednej z najważniejszych kolekcji malarstwa w Rzymie. Palazzo Barberini, zaprojektowany przez Carlo Maderno dla papieża Urbana VIII, zachwyca monumentalnym wnętrzem i freskiem „Alegoria Boskiej Opatrzności” autorstwa Pietro da Cortony – to jedno z największych arcydzieł baroku. Druga siedziba, Palazzo Corsini, to dawny pałac kardynała Neri Maria Corsiniego, mieszczący się w eleganckim budynku z XV wieku przebudowanym przez Ferdinanda Fugę. W kolekcji galerii znajdziesz dzieła takich mistrzów jak Caravaggio, Bernini, Rafaello, van Dyck, El Greco czy Rubens.
Museo nazionale degli strumenti musicali
Muzeum pozwala prześledzić historię muzyki poprzez instrumenty – od starożytności aż po XIX wiek. Mieści się w eleganckiej willi Samoggia, tuż obok bazyliki Santa Croce in Gerusalemme. Wśród eksponatów znajdziesz instrumenty etruskie i rzymskie (np. gong termalny czy flet dwoisty), średniowieczne lutnie i organy, barokowe klawesyny i mandoliny, a także wyjątkową kolekcję instrumentów z całego świata – japońskie koto, chińskie flety, peruwiańskie fletnie Pana czy hinduskie sarangi. Dla fanów muzyki – prawdziwa uczta dla wyobraźni i ucha.
Museo nazionale etrusco di Villa Giulia (Narodowe Muzeum Etruskie)
To najważniejsze miejsce w Rzymie, jeśli chcesz poznać fascynujący świat Etrusków – jednej z najstarszych cywilizacji Italii. Muzeum mieści się w renesansowej willi papieża Juliusza III, zaprojektowanej przez samego Vignolę we współpracy z Vasariem i Ammannatim. Wnętrza zachwycają elegancją, a kolekcja – bogactwem: znajdziesz tu m.in. słynny Sarkofag Małżonków, wyroby z brązu, ceramikę i niezwykłe przedmioty codziennego użytku sprzed epoki rzymskiej. Od 2012 roku część ekspozycji można zobaczyć także w przyległej Villa Poniatowski. To wyjątkowe muzeum to nie tylko lekcja historii, ale też spotkanie z tajemniczą kulturą, która ukształtowała starożytny Rzym.
Museo nazionale romano – Palazzo Altemps
W samym sercu Rzymu kryje się jeden z najbardziej eleganckich pałaców renesansowych – Palazzo Altemps, będący częścią Muzeum Narodowego Rzymskiego. To prawdziwa gratka dla miłośników rzeźby antycznej: zobaczysz tu arcydzieła z dawnych kolekcji arystokratycznych rodów, takich jak Boncompagni-Ludovisi czy Mattei. Wśród najcenniejszych eksponatów znajdziesz dramatycznego Galata Samobójcy, majestatycznego Aresa Ludovisi oraz słynny Tron Ludovisi. W pałacu znajduje się też niewielka kaplica i prywatny teatr, dziś używany jako przestrzeń wystaw czasowych. Dodatkową ciekawostką jest kolekcja egipska z artefaktami z kultów orientalnych obecnych niegdyś w Rzymie.
Parco archeologico di Ostia antica – Castello Giulio II
Na skraju ruin miasteczka Ostia Antica wznosi się imponująca średniowieczna twierdza – Castello Giulio II. Zbudowana w XV wieku z inicjatywy kardynała Giuliana della Rovere, późniejszego papieża Juliusza II, miała chronić wybrzeże Rzymu i zabezpieczać dostawy żywności do miasta. Fort powstał na planie trójkąta z potężnymi wieżami w narożnikach i monumentalnym wejściem, a jego ceglane mury do dziś robią wrażenie – były projektowane tak, by wytrzymać ostrzał artyleryjski.
Forum Romanum
Spacerując wśród ruin Forum, czujesz się, jakbyś cofnęła się w czasie – to tutaj toczyło się codzienne życie starożytnego Rzymu. Wzgórze Palatyńskie oferuje spektakularne widoki i niesamowity spokój. To obowiązkowy punkt każdej rzymskiej przygody.
Koloseum
Ikona Rzymu i jedno z najbardziej imponujących miejsc, jakie można zobaczyć. Koloseum robi wrażenie nie tylko rozmiarem, ale i historią, która przesiąknęła każdą cegłę. Darmowy wstęp w pierwszą niedzielę? Nie ma się co zastanawiać – korzystaj!
Ostia - antyczne miasto
Czy wiesz, że Ostia była pierwszą kolonią założoną przez Rzymian? Powstała już w VII wieku p.n.e. z inicjatywy króla Anco Marzio jako port Rzymu nad Tybrem. W czasach cesarstwa była tętniącym życiem centrum handlowym, kluczowym dla dostaw zboża do stolicy. Choć z czasem straciła znaczenie na rzecz nowocześniejszych portów, jej świetnie zachowane ruiny do dziś opowiadają historię codziennego życia starożytnych mieszkańców – z domami, łaźniami i piekarniami jak sprzed dwóch tysięcy lat!
6 muzeów w Rzymie, które są darmowe… zawsze!
Nawet jeśli nie trafisz na darmową niedzielę, Rzym wciąż ma coś dla Ciebie. Miasto prowadzi kilka muzeów miejskich, które są całkowicie darmowe przez cały rok. I choć są mniej znane, to skrywają masę fascynujących historii.
Museo Carlo Bilotti Aranciera di Villa Borghese
W samym sercu parku Villa Borghese, w dawnym pałacyku zwanym Aranciera, mieści się kameralne muzeum sztuki współczesnej, które powstało dzięki darowiźnie włoskiego kolekcjonera i mecenasa sztuki, Carla Bilottiego. W jego zbiorach znajdują się dzieła tak uznanych artystów jak Giorgio De Chirico, Andy Warhol, Gino Severini, Larry Rivers czy Giacomo Manzù. Największe wrażenie robi kolekcja 18 prac De Chirico – malarza związanego z nurtem metafizycznym – w tym rzeźby i obrazy pełne tajemniczych archeologów, koni i antycznych wojowników. Wstęp jest darmowy.
Museo della Repubblica Roman
W sercu rzymskiego Trastevere, tuż przy Porta San Pancrazio, znajduje się muzeum poświęcone jednej z najbardziej burzliwych chwil w historii Włoch – Republice Rzymskiej z 1849 roku oraz pamięci o Garibaldim i jego ochotnikach. Placówka została otwarta w 2011 roku z okazji 150. rocznicy zjednoczenia Włoch, a jej celem jest upamiętnienie bohaterów walczących o wolność i jedność Italii. W nowoczesnej, multimedialnej ekspozycji poznasz dramatyczne losy Rzymu w czasach Risorgimenta oraz rolę, jaką odegrał Trastevere w walkach o niepodległość.
Wstęp do muzeum jest darmowy.
Museo Barracco – Muzeum Sztuki Antycznej
To niewielkie, ale niezwykle ciekawe muzeum przy Campo de’ Fiori kryje w sobie imponującą kolekcję sztuki starożytnej, którą baron Giovanni Barracco podarował miastu w 1904 roku. Znajdziesz tu rzeźby egipskie, greckie, rzymskie i bliskowschodnie – w tym unikatową sfinkę królowej Hatszepsut, głowy Ateny z V wieku p.n.e., marmurową kopię sylena Marsjasza autorstwa Myrona czy piękną postać Hermesa niosącego baranka. Każda sala to podróż w czasie przez tysiące lat historii sztuki i cywilizacji.
Muzeum można zwiedzać za darmo.
Museo Carlo Bilotti Aranciera di Villa Borghese
W samym sercu parku Villa Borghese, w dawnym pałacyku zwanym Aranciera, mieści się kameralne muzeum sztuki współczesnej, które powstało dzięki darowiźnie włoskiego kolekcjonera i mecenasa sztuki, Carla Bilottiego. W jego zbiorach znajdują się dzieła tak uznanych artystów jak Giorgio De Chirico, Andy Warhol, Gino Severini, Larry Rivers czy Giacomo Manzù. Największe wrażenie robi kolekcja 18 prac De Chirico – malarza związanego z nurtem metafizycznym – w tym rzeźby i obrazy pełne tajemniczych archeologów, koni i antycznych wojowników. Wstęp jest darmowy.
Museo di Casal de' Pazzi
Wszystko zaczęło się od… kła słonia. W 1981 roku, podczas prac budowlanych na obrzeżach Rzymu, natrafiono na skarb z przeszłości sprzed 200 000 lat. Odkryto dawne koryto rzeki, a w nim tysiące kości zwierząt (w tym słonia, hipopotama czy nosorożca), ślady ludzkiej obecności i ponad 1500 narzędzi z krzemienia. Dziś na miejscu działa interaktywne muzeum, które w niezwykle przystępny sposób pokazuje, jak wyglądał krajobraz i życie prehistorycznego Rzymu. Idealna atrakcja także dla dzieci!
Wstęp jest bezpłatny, ale wymagana jest wcześniejsza rezerwacja.
Villa di Massenzio
Na malowniczym odcinku Via Appia Antica znajdziesz jedną z najbardziej fascynujących i niedocenianych willi cesarskich – kompleks Villa di Massenzio. Zbudowany przez cesarza Maksencjusz na początku IV wieku, obejmuje pozostałości pałacu, ogromnego cyrku i mauzoleum dynastii cesarskiej. To tutaj pochowano młodo zmarłego syna cesarza, Romulusa. Choć po klęsce Maksencjusz kompleks został opuszczony, jego monumentalność i piękna lokalizacja do dziś robią wrażenie i pozwalają wyobrazić sobie splendor późnego cesarstwa.
Zwiedzanie jest darmowe.
Inne atrakcje za darmo w Rzymie
Giardino degli Aranci
Giardino degli Aranci, czyli Ogród Pomarańczowy, znajduje się wysoko na wzgórzu Awentyn, skąd rozciąga się jeden z najpiękniejszych widoków na miasto. Jego oficjalna nazwa to Parco Savello – i w tym właśnie kryje się część przeszłości. W średniowieczu, pod koniec XIII wieku, rodzina Savelli wzniosła tu swoją fortecę, niedaleko bazyliki św. Sabiny. Ale zanim to się stało, na tym samym wzgórzu istniał już zamek wzniesiony przez rodzinę Crescenzi w X wieku. Ogród jest niewielki, ale zaprojektowany z niezwykłą symetrią – centralna aleja prowadzi wprost do tarasu widokowego. Po drodze mijasz rzędy drzew pomarańczowych, które wiosną pachną obłędnie.
Rzym przez dziurkę od klucza
Na Wzgórzu Awentyńskim, w spokojnej i mało uczęszczanej części miasta, znajduje się brama, która na pierwszy rzut oka nie wyróżnia się niczym szczególnym. A jednak wystarczy… zajrzeć przez dziurkę od klucza.
To właśnie Buco della Serratura, czyli słynna dziurka od klucza w drzwiach prowadzących do Prioratu Kawalerów Maltańskich. Niepozorne spojrzenie przez otwór w bramie odsłania widok, który zapiera dech – kopuła bazyliki św. Piotra w idealnej symetrii, otoczona zielenią ogrodów siedemnastowiecznego kompleksu.
Via Appia
Via Appia powstała pod koniec IV wieku p.n.e. i była jedną z najważniejszych dróg w całym Imperium Rzymskim. Początkowo łączyła Rzym z Kapuą w Kampanii, ale z czasem została przedłużona aż do Brundisium (dzisiejsze Brindisi), jednego z najistotniejszych portów handlowych ówczesnego świata. To właśnie stąd odpływały statki do Grecji i na Wschód. Dla Rzymian miała strategiczne znaczenie – zarówno militarne, jak i gospodarcze – i była symbolem potęgi inżynierii ich czasów.
Choć brzmi to jak historia z zamierzchłej przeszłości, Via Appia wciąż żyje. Szczególnie w okolicach Rzymu zachowały się jej oryginalne fragmenty – otoczone ruinami, starożytnymi nagrobkami i cieniami cyprysów. To właśnie tam możesz przespacerować się po tej samej nawierzchni z dużych, bazaltowych płyt, po której dwa tysiące lat temu maszerowały rzymskie legiony i podróżowali kupcy.
W lipcu 2024 roku Via Appia – w tym również jej wariant zwany Via Appia Traiana – została oficjalnie wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako wyjątkowe dziedzictwo cywilizacji rzymskiej.
Ogród Różany
Ogród Różany to prawdziwa oaza spokoju i kolorów, z widokiem rozciągającym się od Palatynu aż po kopułę Wielkiej Synagogi, dzwonnicę Santa Maria in Cosmedin i białe kontury Vittoriano.
Historia tego miejsca sięga czasów antycznych – już w III wieku p.n.e. znajdowała się tu świątynia bogini Flory, a wiosną organizowano tu święto „Floralia”, ku czci kwiatów i odradzającej się przyrody. Przez wieki teren służył jako ogród warzywny i winnica, aż w XVII wieku stał się cmentarzem żydowskim. Po jego przeniesieniu w latach 30. XX wieku, w 1950 roku ogród odżył na nowo – tym razem jako miejski rosarium, z hołdem dla swojej dawnej funkcji: przy wejściu ustawiono pamiątkową stelę, a alejki zaprojektowano w kształcie menorah – siedmioramiennego świecznika, symbolu judaizmu.
Dziś Ogród Różany to dom dla ponad 1100 odmian róż z całego świata – od Chin po Mongolię.
Ogród Wodospadów
W sercu dzielnicy EUR, z dala od zatłoczonych uliczek centrum, ukrywa się zielona oaza – Giardino delle Cascate (Ogród Wodospadów). Zaprojektowany w 1961 roku przez architekta Raffaele De Vico, jest przykładem nowoczesnego włoskiego ogrodu krajobrazowego i jednym z najbardziej niedocenianych zakątków Wiecznego Miasta.
To miejsce nie tylko piękne – wodospady pełnią też ważną funkcję: napowietrzają wodę w pobliskim jeziorze i wspierają system wodno-elektryczny całej dzielnicy, współdziałając z charakterystycznym „grzybem” (il Fungo), czyli wieżą ciśnień oraz stacją pomp przy Viale Oceania.
Ogród przez lata bywał planem filmowym, ale długo pozostawał zamknięty. Dopiero w 2017 roku, po renowacji szklanego mostku Hashi, który przechodzi nad głównym wodospadem, został ponownie udostępniony spacerowiczom
Więc jeśli planujesz podróż do Włoch – zapisz tę listę. A jeśli akurat nie planujesz… to może czas to zmienić?
A Ty – który z tych deserów próbowałeś/próbowałaś? A może masz swój ulubiony, którego tu zabrakło? Daj znać w komentarzu – z chęcią dodam go do swojej listy „do zjedzenia”!
